Typy przedstawień w ikonach

Mandylion

Kanon ikonograficzny pozostaje od wieków niezmienny. Przedstawiane wizerunki Jezusa Chrystusa i Maryji posiadają charakterystyczną formę oraz cechy i noszą też różne nazwy.

I tak Chrystus jest przedstawiany najczęściej w trzech formach:

  • Mandylionu czyli Świętego Oblicza, obraz zwany „niemalowanym ręką ludzką”, to   wierny wizerunek pozostawiony przez samego Jezusa, oblicze jest zazwyczaj łagodne. Tutaj warto również wspomnieć o tzw. Chuście Weroniki bardzo podobne przedstawienie gdzie twarz Jezusa jest przedstawiona najczęściej w cierpieniu, smutku na tle chusty.
  • Chrystusa w Chwale, zasiadający na tronie oraz trzymający księgę;
  • Pantokratora czyli Wszechwładcy, pełen majestatu z uniesioną dłonią w geście błogosławieństwa, w lewej dłoni trzyma księgę otwartą lub zamkniętą.

Przedstawienia Maryi odnajdujemy w czterech powtarzających się formach:

  • Dziewicę Modlącą się znaną również jako Matka Boża Oranta lub Matka Boża Znaku, Matka Boska jest ukazana w modlitwie z uniesionych rękami ku górze, dzieciątko Jezus znajduje się w centrum zazwyczaj w medalionie na piersi Matki Bożej
  • Marię siedzącą na tronie czyli „Wsemiłostiwaja”;
  • Dziewicę Przewodniczkę „Hodegetria” prawą ręką wskazuje na dzieciątko, a lewą Je podtrzymuje
  • Dziewicę Łagodności czyli bardzo popularne „Umilenije” czyli Eleusa /Miłosierna, Miłująca, Czuła/, Maryja jest pełna smutku i jednocześnie przepełniona czułością do Jezusa, jakby przewidywała mękę swojego Syna, postać Maryi i Jezusa tulą się do siebie;

Św. Gabriel Archanioł

Po za tymi głównymi wizerunkami tematem ikon są liczne święta z kalendarza liturgicznego, wydarzenia z życia Chrystusa, Maryji oraz Apostołowie. Do tego szlachetnego kanonu wpisują się również aniołowie, męczennicy i święci.