Wśród pigmentów znajdziemy wiele odcieni czerwieni. Czym się różnią oprócz uzyskiwanego koloru? Czy wiecie, że niektóre pigmenty mogą być szkodliwe dla zdrowia? Dlaczego? Dzieje się tak dlatego, że wiele pigmentów, zwłaszcza te o najbardziej intensywnych kolorach są wytwarzane z pomocą składników syntetycznych.
Ten wpis poświęcę właśnie czerwieniom. Symbolika czerwieni w ikonie pozostaje niezmienna od wieków. Czerwień jest kolorem przywodzącym na myśl ogień, żywotne siły, moc, jest symbolem piękna i dobra, a wreszcie Ducha Świętego, męczeństwa i miłości. Czerwień często stanowi tło w ikonach, gdzie oznacza żarliwość, płomienną służbę wobec Boga oraz ogarnięcie Duchem Świętym. Barwę tę spotykamy też często jako kolor szat.
I tak w swojej pracy nad ikoną najczęściej znajdziemy: cynober, kraplak, vermilion, ochrę czerwoną, caput mortuum, umbrę paloną, sienę paloną, czerwienie kadmowe. Poniżej przedstawiam krótką charakterystykę wybranych pigmentów.
Cynober – siarczek rtęciowy występujący w naturze jest silnie toksyczny! Występuje w barwach od pomarańczowej czerwieni do szkarłatu. Ten pigment dobrze miesza się i innymi pigmentami naturalnymi. Wytrzymały na wpływy atmosferyczne, ciemnieje jednak z wiekiem pod wpływem światła słonecznego. Wchodzi w reakcje z bielą ołowiową i żółcieniami chromowymi.
Kraplak – dawniej otrzymywany z korzenia marzanny farbiarskiej. Od roku 1868 wytwarzany syntetycznie i nazywany czerwienią alizarynową w różnych odcieniach – od różowego szkarłatu do podbitego błękitem karmazynu. Farba ta jest przejrzysta i intensywna, można ją swobodnie mieszać z innymi pigmentami. Uzyskane barwny są trwałe i łatwiejsze do uzyskania.
Vermilion – pigment sztucznie uzyskany z siarczku rtęciowego. Nie blaknie ale czasem może zczernieć! Jest bardzo toksycznym pigmentem! Ciekawostką jest to, że kolor ten opracowali jako pierwsi już w VIII w. Chińczycy.
Ochra czerwona – naturalnie występujący tlenek żelaza, kolor trwały i nietoksyczny. Uchodzi za jeden z najstarszych pigmentów. Paleta ochry to od pomarańczowych do silnej purpury.
Caput mortuum – jest to odmiana fioletowa lub niebieskoczerwona ochry czerwonej. Jest to pigment trwały i nietoksyczny. Niestety nazwa tego koloru w większości piszących odstrasza od częstego używania tego koloru. Nazwa „Martwa głowa” wywodzi się prawdopodobnie z porównania koloru do koloru zaschniętej krwi na czaszkach z rzymskich katakumb.
Umbra palona – uzyskiwana z prażonej umbry naturalnej, ale jest wytwarzana z dodatkiem manganu i jest toksyczna. Nazwa koloru wywodzi się z j.włoskiego i oznacza cień lub ciemność. To bardzo trwały pigment o mocnym kryciu.
Siena palona – jest to nieorganiczny tlenek żelaza uzyskiwany z sieny naturalnej, jest nietoksyczna. Pigment o bardzo dobrej trwałości.
Czerwienie kadmowe – uzyskiwane z seleno-siarczków kadmu. Występują w odcieniach pięknej, intensywnej czerwieni od jasnych oranżowych do ciemno purpurowych barw. Są trwałe, odporne na światło i mocno kryjące. Niestety po zmieszaniu z pigmentami zawierającymi miedź lub ołów (błękit górski, zieleń górska, zieleń Veronese’a, biel ołowiowa, minia, żółcień neapolitańska) mogą czernieć.
Puzola – to naturalny tuf wulkaniczny, wydobywany od starożytności w miejscowości Puzzola w Italii. Pigment o barwie chłodnej, zgaszonej czerwieni, który jest szczególnie przydatny w wykonywaniu partii cielistych. Bardzo trwały pigment.
Mam nadzieję, że te informacje będą przydatne i uświadomią jak wiele tajemnic kryją poszczególne pigmenty. Należy zatem zadbać nie tylko o pisaną ikonę ale także polecam zachować czystość pracy, aby używane pigmenty nie szkodziły naszemu zdrowiu.
technika tempery jajowej i pigmentów suchych 