Starożytni chrześcijanie zapoczątkowali używanie symboli religijnych. Monogramy, które dziś oglądamy niosą ze sobą przesłanie. Poniżej zatem pozwolę sobie przypomnieć te symbole oraz ich znaczenie. Ryba, chleb, paw, A i Ω, staurogram, monogram czy kotwica, poznaj ich genezę.
Pierwszy z nich to ryba – Ichthys. Pochodzi z pierwszych słów: Jezus Chrystus Syn Boga Zbawiciel (Iēsoûs Christós Theoû Hyiós Sōtér). Litery te w języku starogreckim tworzą słowo ‚ichthys’ (pisane też ‚ichtys’) oznacza rybę.
Znak ryby, wraz z chlebem – Jezus rozmnożył chleb i ryby, aby ludzie słuchający jego nauczania mogli się posilić, dlatego są symbolem daru Boga. Ryby i chleb były też wielokrotnie przez Jezusa błogosławione. Zgodnie z Pismem Świętym Chrystus rozmnożył 5 chlebów i 2 ryby. Ta mozaika przedstawia jednak tylko cztery chleby. Gdzie jest więc brakujący bochenek chleba? Cud rozmnożenia chleba był znakiem, który jest rozumiany jako zapowiedź cudu Eucharystii. Piąty chleb jest symbolem chleba eucharystycznego, obecnego i spożywanego na ołtarzu.
A i Ω to pierwsze i ostatnie litery klasycznego alfabetu greckiego. To symbol wszechmocy Boga jako Stwórcy i Tego który wszystko dopełnia. W starożytności był to symbol pisarski, który odczytywano jako tajemniczą całość i obraz doskonałości. W Apokalipsie Bóg mówi: „Jam Alfa i Omega, Pierwszy i Ostatni, Początek i Koniec”. Symbol alfy i omegi pojawiał się dopiero później w sztuce chrześcijańskiej, bo dopiero w IV w. Łączył się często z symbolem krzyża i monogramem Chrystusa. Połączenie takie symbolizuje mądrość Chrystusa, jego bóstwo i to, że jest on zarazem człowiekiem i Bogiem zamykającym w sobie Byt i Czas.
Staurogram nazywany również Tau-Rho to połączenie czcionek greckich liter tau (Τ) oraz rho (Ρ) – _I_193_2.jpg){kind=small}
. Stosowany był przez pierwszych chrześcijan w rękopisach Nowego Testamentu w wiekach II-III jako skrót od greckiego słowa σταυρός oznaczającego krzyż. W IV wieku wyszedł z użycia, a termin „stauros” zaczęto zapisywać skrótem ΣΤΣ. Litery mogą mieć również głębsze znaczenie. Tau może symbolizować sam krzyż. Rho z kolei posiada numeryczną wartość 100, co może być odwzorowaniem greckiego słowa oznaczającego wołanie o pomoc (również mającego numeryczną wartość 100) lub odniesieniem do Abrahama, ponieważ spłodził on Izaaka w wieku stu lat.
Katolicy uznali pawia jako figurę, symbol godny przedstawienia zmartwychwstanie, odnowienia i nieśmiertelności. Skąd ten pomysł? Symbolika ma swój początek w legendzie mówiącej, że ciało pawia po śmierci nie podlega rozkładowi. Stąd też starożytni Grecy przejęli ten znak jako symbol przemiany śmiertelnego ziemskiego ciała w wieczne życie duszy w niebie. Często symbol pawia jest łączony z Drzewem Życia. Mozaiki takie często odnajdowane są na ścianach rzymskich katakumb, najstarsze z nich sięgają III wieku n.e.
Chryzmon zwany również Chi-Rho jest skrzyżowaniem dwóch greckich liter: chi (X) i rho (P), które są dwiema pierwszymi literami słowa Chrystus (Christos). Złączone razem symbolizują zatem Jezusa. W tamtych czasach był bardzo popularnym symbolem chrześcijaństwa. Dzisiaj wiele osób bardziej kojarzy ten znak rózwnież z łacińskim skrótem od pax – pokój.
Monogram IH zawiera greckie litery iota (I) oraz eta (H), które są dwiema pierwszymi literami dla słowa „Jezus” i jako takie były skrótem dla imienia Jezus.
Monogram IX zawiera greckie litery iota (I) oraz chi (X). Iota była pierwszą literą greckiego słowa „Jezus”, a chi pierwszą literą słowa Chrystus. Złączone razem oznaczały właśnie Jezusa Chrystusa.
W starożytnym świecie kotwica symbolizowała bezpieczeństwo. W Liście do Hebrajczyków dostosowano ten symbol do nadziei, jaką chrześcijanie pokładają w Chrystusie: „Trzymajmy się jej jako bezpiecznej i silnej kotwicy duszy, (kotwicy), która przenika poza zasłonę, gdzie Jezus poprzednik wszedł za nas, stawszy się arcykapłanem na wieki na wzór Melchizedeka.” (Hbr 6,19-20) Kotwica zatem to symbol wierności wierze, nadziei, oczekiwania zbawienia.
Mam nadzieję, że udało mi się troszeczkę przybliżyć i przypomnieć znaczenie używanej symboliki.
technika tempery jajowej i pigmentów suchych 